Vincent Halflants & Leen Lybeer
Het moet u niet verbazen als u het kunstenaarskoppel Leen Lybeer en Vincent Halflants (nog) niet kent. Anders dan vele, vaak jongere, kunstenaars, zijn zij weinig of niet verschenen op de lokale artistieke scène. Hun levenswerk situeert zich op Speelhoven, de oudste woning van Aarschot, beschermd in een natuurgebied, aan de rand van de stad, richting Rillaar. De laatste jaren zijn zij wat uit de schaduw gehaald na SPEELHOVEN. Tot 2006 organiseerden ze onder die naam, gedurende tien jaar, een bijzondere kunstontmoeting, telkens in september, op hun domein. Met GASTHOVEN nam het Cultureel Centrum Het Gasthuis te Aarschot de draad op en kwam met spraakmakende tentoonstellingen.
Leen Lybeer en Vincent Halfslants door de lens van Jef van Eynde
Een relatieve onbekendheid, zo is dat met het kunstenaarskoppel. En toch zien de andere kunstenaars Vincent Halflants als hun mentor. Wijlen Roland Rens, die alom tegenwoordig is in Aarschot, bezocht heel vaak het atelier van Halflants en drong aan op erkenning. Nog dit. Vincent Halflants werkte jarenlang in de psychiatrische instituten van Tienen en Diest. Werken die patiënten afstonden bundelde hij onder de naam Procréart, de collectie die hij schonk aan het Dr. Guislain Museum te Gent in 2018.
Speelhoven.
Bij de erkenning van Speelhoven als historisch erfgoed ontving Halflants een kleine subsidie voor de restauratie. Als tegenprestatie kozen ze er voor om het domein gedurende 10 jaar, van 1997 tot 2006, een aantal weken per jaar open te stellen voor kunstenaars en publiek. Velen van de kunstenaars die er bij betrokken waren, zijn inmiddels grote namen geworden in de kunstwereld. Denk aan Hans Op de Beeck, Berlinde de Bruyckere, Freek Wambacq (en vele andere kunstenaars).
Omdat de omgeving overweldigend groen is, kozen heel wat kunstenaars ervoor om een ingreep te doen in het landschap. Sommigen maakten tijdelijke constructies waarop de elementen speelden en die bestendigd werden in foto’s, film en tekeningen. De weerklank was groot, ook internationaal. Na de reeks van 10 evenementen nam het Cultureel Centrum Het Gasthuis de draad op met ‘Gasthoven’. De hoge bloei van het cultuurleven vandaag in Aarschot is hier niet vreemd aan.
Leen Lybeer (1937-2024)
Eerste Prijs van de Provincie Brabant (1966)
Prix Jeune Peinture Belge (1977)
Installatie met handgekleurde vlechten vlasvezels
Het vroege werk van Leen Lybeer schrijft zich naadloos in bij de textielkunst van de vroege jaren ’60. Met zelfgekleurde wol, hennep of katoen weeft Lybeer in Haute – en Basse Lisse. Oorspronkelijk kiest Lybeer voor monumentale formaten in wandkleden en bedspreien. Haar kazuifels passen in de vernieuwde liturgie die de Katholieke kerk kiest na het Concilie. Deze toegepaste kunst is slechts een korte aanloop. Heel snel al maakt Lybeer installaties met textiel. De gebruikte materialen evolueren naar een breder gamma met metalen draden en organische vezels als gras, aarde, as etc.
Haar werk wordt strakker, strenger en conceptueel. In maquettes concipieert Lybeer ruimtelijk werk. Een aantal ontwerpen worden ook op groot formaat, in het landschap, gerealiseerd.
Kader rond artificiële heuvel, 1997 geknipt, gedroogd en gedempt gras, Bratislava
zelfportret Leen Lybeer, 1979
geometrisch abstract werk met as op glas
Vincent Halflants
° Lubbeek 1934.
Het werk van Vincent Halflants bestaat voor het grootste deel uit potlood – en houtskooltekeningen, aquarel, keramiek en monumentale sculpturen, assemblages met diverse materialen. Naast geometrisch abstracte ruimtelijke composities is het vooral de mens die telkens als thema aanwezig is. Niet de menselijke figuur in de academische getekende perfectie of als portret, wel de kwetsbare, haast nietige mens, geplaatst in zijn zeer brede historische perspectief. In ruimte en tijd. Halflants nam vaak deel aan groepstentoonstellingen o.m. in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel en deed performances o.m. in de Beursschouwburg. Hij verwierf o.a. de Prix Jeune Sculpture Belge.
De Man en zijn Schaduw, 2006 – brons en corte staal
Pas in 2006 kwam er een werk van Vincent Halflants in de openbare ruimte te Aarschot. De Man en zijn Schaduw kreeg een plaats aan de Kleine Bergstraat in de Grecht. Vincent was toen 72 jaar.
De Man en zijn Schaduw staat niet toevallig op deze plaats. Als kind fietste Vincent Halflants van Lubbeek naar Aarschot. Op deze, toen nog onbebouwde, heuvel rustte hij uit omdat hij van op die plek een schitterend uitzicht had op de O.L.Vrouwekerk.
Hydroliques, Geglazuurde en niet geglazuurde, gebakken klei.
Hele reeksen speelse buisconstructies vertellen verhalen over verbindingen in de woestijn. Linken tussen voorhistorische en – b.v. de Romeinse beschaving.
Le Linceul – De Lijkwade, 2008
monumentale sculptuur. staal en lood. (0.70 x 3.60 x 0.70 m.)
Le Linceul staat voor de dood, niet alleen van Christus, maar van ons allemaal. De kern van het Christelijke geloof. Door Zijn dood toont God zich in Christus als de sterfelijke mens. Maar brengt Hij, tegelijk, hoop op verrijzenis en eeuwig leven.
Het werk van Vincent Halflants is tegelijk traditioneel door de universeel christelijke betekenis en hedendaags door de sobere eenvoud en abstrahering. Het lood vertaalt het gewicht van de dood. En toch heeft het met bescheiden, zachte grijs – en blauwtinten een zekere lichtheid waardoor het de zwaarte overstijgt. Van alle funeraire voorstellingen is de lijkwade de meest intieme. De meest persoonlijke. De stof omhult en verhult het lichaam van de overledene, verbergt het en toont het tegelijk. De lijkwade verwijst naar de kruisdood en de graflegging van Christus. Het graf werd leeg aangetroffen op de derde dag. De lijkwade bleef als stille getuige en als enig tastbaar object, samen met het kruis en werd reliek.
Tegelijk is de lijkwade de meest eenvoudige, bescheiden en ecologische manier om het overleden lichaam over te brengen. Helaas zien we de lijkwade die slachtoffers van oorlogen en rampen omhult vaak in het journaal bij het dramatische afscheid van geliefden.
De man op de sokkel, aquarel Vincent Halflants
Procréart.
Vincent Halflants was gedurende vele jaren bedrijvig in de psychiatrische instituten in Diest en Tienen. De artsen kozen bewust voor alternatieve therapieën waarbij de patiënt zich vrij kon uiten. Hierbij werd bewust gekozen voor de kunstenaar eerder dan voor de therapeut.
Halflants koos voor een open atelier waar de “leerlingen” vrij in en uit liepen om er te werken wanneer ze wilden. Ook buiten de reguliere uren. Een vrijheid die verviel met de komst van nieuwe psychiaters.
Halflants reikte thema’s aan, vertrok vanuit de kunstgeschiedenis, wees de weg in technieken. Eerder dan dat hij echt iets oplegde liet hij de cursisten vrij. Zo kreeg hij veel vertrouwen. Velen beschouwden Vincent als een vriend. In brieven, gedichten en verhalen vertelden ze over hun angsten, hun wedervaren. De schuld die woog, “fouten” die ze maakten, relaties met medebewoners. Gaandeweg bleek dat hun teken – en schildertechniek, hun ruimtelijk inzicht en -werk evolueerde naar een minder chaotische vorm. Meer gedragen.
Velen vertrouwden hun werk toe aan Halflants zodat hij het kon bewaren. Daaruit groeide de collectie “Procréart”. Na een grote overzichtstentoonstelling in 2018 in CC Het Gasthuis werd de verzameling opgenomen in het Museum Dr. Guislain te Gent.
Windekind – Leen Lybeer. een rol lood waarin de tekst van Windekind zit als een verborgen verhaal
Leen Lybeer maakte een podium in teelaarde. Symbool van de inspirerende gastvrijheid die zij samen schonken gedurende 10 jaar.
Een zekere zomerzonnewende
Een verticale pijler in het horizontale landschap. Een wijzer als een indringer, verbinding tussen aarde en hemel. 15 meter hoog. Haast onzichtbaar bij betrokken weer. Blinkend bij helder zonnig weer.
Een eerste zomerzonnewende werd geplaatst op Speelhoven in 2006 naar aanleiding van de 10de Speelhoven, een jaarlijkse tentoonstelling waarbij artiesten hun werk in het landschap toonden.
Vincent Halflants ontwierp Een zekere zomerzonnewende. Als een blijvend aandenken aan de aanwezigheid, 10 jaar lang, van zovele kunstenaars.
Een link gelegd, de cirkel is rond,
Eeuwen lang waren Schoonhoven en Speelhoven verbonden. De oudste adelijke familie die het vroegste kasteel van Schoonhoven bewoonde bezaten het uitgestrekte domein, hoeve en landerijen, van Speelhoven als hun zogenaamd buitengoed. De hoeve die hen van voedsel voorzag met vlees, groenten en fruit. Het huidige recreatiedomein behoorde eerder tot het kasteel van Schoonhoven en werd er in de 20ste eeuw van losgekoppeld. De vroegste geschiedenis van Schoonhoven en Speelhoven gaat terug tot de 14de eeuw. Zowel het huidige kasteel van Schoonhoven als de hoofdwoning van Speelhoven dateren uit de 18de eeuw.
Een zekere zomerzonnewende III legt een stille link tussen de beide domeinen. Eerder als een bescheiden kunstwerk dan als een monument is het een teken. Een rustpunt. Een soort van hypnose zoals Vincent Halflants het zelf noemt.
Een zekere zomerzonnewende III werd gerealiseerd door metaalkunstenaar Filip Van Daele van Metalmorphosa. Metalmorphosa uit Langdorp realiseert unieke ontwerpen in metaal met een specialisatie in cortenstaal. Uniek vakmanschap en kunst gaan hand in hand.
metalmorphosa.be
Met dank aan Josée Lehon – kunsthistorica voor de realisatie van deze rubriek over Leen Lybeert en Vincent Halflants.