<< IX Echtgenoten zijn zo tijdrovend
« Disciplina vitae scip”
« Onderwijs is een staf voor het leven »
Frie gaat eerst naar het Sint-Jozefscollege in Aarschot, daarna in het Sint-Michielscollege in Brasschaat.
Vierde Latijnse in het Sint-Jozefscollege te Aarschot (1945-1946)
Dankzij zijn studierichting Latijn-Grieks komt Frie in aanraking met de grondslagen van onze beschaving. Hij maakt kennis met geïnspireerde dichters, interessante filosofen en kritische geschiedschrijvers. Frie kent vele Latijnse-en Griekse spreuken-en wijsheden uit het hoofd. Hij heeft altijd een schriftje opzak, waarin hij spreuken noteert (Vandaar heel wat spreuken in dit portret).
“Doe uw best, want God doet al lang niet meer de rest” – Koen Geens
Retorica Latijn-Grieks in het Sint-Michielscollege te Brasschaat
Na de retorica (zesde klas van de klassieke of Latijn-Griekse humaniora) begeeft Frie zich naar de campus van de KU Leuven om zich, naar de wil van zijn ouders, in te schrijven voor de richting Handelswetenschappen. Het doel is dat hij de stoffenzaak zal verder zetten. Maar wanneer Frie het idee heeft dat er weinig te kiezen valt zonder de tantes, heeft hij daar helemaal gelijk in. Ook daar mengen de tantes zich. Hun kennis hoogleraar wacht Frie op aan de inschrijvingsbalie en maant hem aan om voor rechten te kiezen.
In dit hoekhuis op de Oude Markt te Leuven, dat uitkomt in de Parijsstraat, gaat Frie op kot bij zijn tantes. Het zijn hoofdzakelijk studenten geneeskunde die daar in ruime en verzorgde kamers verblijven. Kerstmis en Nieuwjaar worden gevierd tussen levensgrote kerstbeelden. De tantes serveren op een Pleyel klavier romige Belle époque melodieën. Margaretha gaat voor ‘Prière d’une Vièrge’.
Margaretha heeft een niet te onderschatten positieve invloed op de studies van Frie aan de KU Leuven. Zij bepaalt en beperkt zijn studentenleven: naar de les gaan, blokken en bidden luidt de onveranderlijke boodschap. «Streng zijn is ook een vorm van liefde.»
Mia zit achteraan rechts van de zuster in de kleuterschool van Meulenberg-Houthalen.
“Après le pain, l’éducation est le premier besoin d’un peuple.” – G. Danton (1759-1794)
Mia wordt Nederlandstalig opgevoed en gaat naar het Brusselse internaat ‘les Dames de Marie’ waar ze Frans leert. Mia praat ook een aardig mondje Duits en Engels en mag om de drie weken een weekend naar huis. “Les élèves de l’Institut des Dames de Marie sont destinées à être de bonnes épouses: elles apprennent les tâches ménagères à étudier l’art et la musique. La population est composée des filles de la bourgeoisie ou de l’aristocratie.” Een anekdote door Mia verteld: “Op een vrijdagavond geraakte ik niet meer thuis omdat ik in de Naamsestraat al mijn zakgeld aan een paar schoenen had uitgegeven. Schoorvoetend informeerde ik aan de loketbediende van Brussel-Noord mijn penarie uit. De minzame heer bezorgde mij een gratis treinticket. De volgende week gaf ik de loketbediende een briefomslag met het reisbedrag, een bedankingskaart en een doos Corps-Diplomatique sigaren.” – Mia
Na de humaniora volgt Mia twee jaar opleiding directie-secretaresse aan l’Institut Saint-Jean. Mia houdt van moderne en licht klassieke muziek, en van jodelen. Vooral piano speelt een belangrijke rol binnen het gezin. Bij elk feest speelt Mia piano en jodelt.
Katrijntje zat in ’t groene gras
en lepelde uit een schotelke
waar zoete pap in was.
Toen kwam de dikke spin,
die viel er midden in.
Katrijntje huilde van verdriet
en riep: die spinnenpap
die lust Katrijntje niet!
Het luguber spinnenpap verhaal bezorgt Pieter voorgoed een hekel aan schoolgaan. Pieterke is maar 2,5 jaar wanneer hij met Ilse vergezelt naar de papklas van Sancta Maria. In het tweede kleuterklasje verzoekt de huishoudster aan de kleuterleidster onvolgzame Pieter mee te helpen straffen. Zij trekt het nobelkind zo hard bij de haren tot het tranend de grond niet meer raakt. Een anekdote door Mia: “Pieter moest op prentjes tonen wat mama’s zoal doen: poetsen, koken, wassen, planten. Hij wees er op dat zijn mama alleen maar gaat winkelen in Brussel, zij doet veel geld op want bij ons steken de schuiven vol geld. Ik kon het in de kleuterschool komen uitleggen.” – Mia Het was Anna die de kinderen meestal naar school bracht en kwam halen.
“Os Pieterke was beter een meiske geworden en onz’Ils is nen echte kowa joeng.” Het manneke houdt ervan de mama te vergezellen naar boutiques en coiffeurs in Hasselt of Brussel. Wordt hij al eens lastig gevallen vanwege de manier waarop hij zich kleedt, vanwege de persoon die hij is, glijdt dat dadelijk van hem af. Pieter en Johan Wouters zitten bij elkaar in de klas. Johan kan geweldig goed tekenen en verhalen vertellen, zelfverzonnen prachtige sprookjes. Tijdens de speeltijd beelden zij ‘The Flinstones’ uit. Pieter neemt de rol van ‘Wilma’ en Johan die van ‘Betty’. Wanneer uitzonderlijk Pieter door zijn vader aan school wordt afgehaald ziet deze met afgrijzen dat zijn oudste zoon arm in arm met zijn vriendje richting uitgang van de school flaneert. Pieterke krijgt een uitbrander en rake klappen “Wie is dieje joeng? Oes hèt dieje? En wa doen dieje zijn ooders? Ik wil oe dui nemieje mee zien rondlope gelek a maske. Herre da gehoewerd? Ge zet ne joeng en gè meske! Antwoord dan!” – Frie. Pieter gaat er niet op in. Hij wendt zijn gezicht af en krijgt extra meppen. Maar de harde hand van Frie temt Pieter niet: Hij waagt het om Johan op een vrije namiddag uit te nodigen maar Mia zet haar stekels op en zet het jongetje prompt aan de de deur gezet. “Alè, naarr uis chij, en dat ik u niet meerr sie. Chij moet ierr niet meerr kome staan!” – Mia. Vanaf nu zal Mia de vriendjes van Pieter kiezen: nl. de zoontjes van ‘la petite bourgeoisie provinciale’. De snobistische en homofobe reactie van zijn ouders – de jongen is niet goed genoeg voor de familie Van Kerckhoven – doet Pieter besluiten het ‘achterlijke wereldje’ van de Aarschotse burgerij achter zich te laten en zijn eigen weg te gaan. Johan en Pieter zoeken elkaar na hun veertigste weer op. Ze zijn het verhaal van een generatie. Johan is voorzitter van het Aarschots Operettegezelschap Aquila, acteur en decorontwerper bij Aleydis Kamertoneelgezelschap.
Johan Wouters met zijn lieve moeder Elisabeth
Pieterke wordt lid van de KSA-jeugdbeweging. Nochthans heeft Mia hem verwittigd dat het niet voor fijne jongetjes bestemd is. Pieter wordt met de KSA’ers het stadscentrum ingestuurd om van deur tot deur ruw- grijs toilet papier te verkopen. Op de melodie van Jingle Bells bulderen de jongens: “Schet-papier, schet-papier, zeven frank de rol. ‘T is niet dier, ’t is niet dier, ’t is mui veu oe hol.” Gedegouteerd wilt Pieter nooit nog iets met een jeugdbeweging te maken hebben.
“Ik heb me altijd anders gevoeld, maar kon er nooit de vinger opleggen wat het was. Waarom ik niet meekwam op school. Moeite had met vriendjes maken.” – Pieter
Het zesde studiejaar passeert Pieter als intern bij de Jezuieten in Turnhout. “We schreven met vulpen en koningsblauwe inkt maar ik stak er paarse inkt in en daarvoor trok de leraar voor elke taak en toets een punt af.” – Pieter “Onbegrijpelijk dat daar punten werden voor afgetrokken. Nu ben ik soms al blij dat ik het handschrift van sommige leerlingen kan ontcijferen.” – Els Bruyninckx SJC-Aarschot lerares (2023) Zijn enige vriend op het internaat heet Roeland. Op 10 mei 1981 wordt Roeland uitgenodigd op het communiefeest van Pieter. Die dag wordt ’s avonds de sfeer aan tafel geladen als in Frankrijk de linkse François Mitterand tot president verkozen wordt. Wanneer de vader van Roeland zijn zoontje afhaalt en die geen probleem maakt over de verkiezingsuitslag, wordt Pieter door de andere genodigden aangemaand een ander vriendje te zoeken. Het jeugdvriendje Roeldand Byl wordt oa journalist-redacteur Trends, stafmedewerker Persdienst Solidaris. Hij is auteur van het boek “Red De Welvaartsstraat”.
Na een jaar Jezuieten komt Pieter terug naar Aarschot.
(1983) Pieter toont een krantenknipsel over een talenkamp aan zijn klastitularis en polst naar diens oordeel. De publiciteit wordt uit Pieters’ hand gegraaid en de leerkracht legt uit voor de klas dat iedereen thuis Engels moet blokken. Behalve sommige luiaaards met gegoede ouders. Die kunnen hun kinderen naar Engeland sturen om daar de taal te leren. De advertentie beland al slingerend terug op Pieters’ lessenaar. Voor de Paasvakantie zet Mia al wenend Pieterke af aan de bushalte van Brussel-Centraal. De vijftienjarige trekt voor twee weken naar Brighton waar hij bij een gastgezin verblijft. Talrijke talenreizen zullen volgen: Londen, Cambridge (met een First Certificate Univ. op zak), Firenze, Lausanne, Edinburgh. In 2013 komt de vroegere klastitularis met veel smart afscheid nemen van Frie op diens begrafenisstoet!
notarissen werden slachtoffer van de guillotine (1793-1794)
In ’t college wordt tijdens de geschiedenisles al jubilerend onderwezen dat de Franse koninklijke familie en omgeving waarbij notarissen behoren, langs de guillotine passeerden. Pieter wordt bij godsdienst gevraagt een tekst voor te lezen waarin staat dat het oneerlijk is dat een notaris zoveel meer verdient dan een poetsvrow. Pieter trekt zich meer en meer terug van het school gebeuren en probeert zichzelf wat bij te scholen. In de bibliotheek van Aarschot komt hij de tsaren tegen die op de duur hetzelfde lot beschoren waren als de Franse kroondragers. Toch zal Rusland Pieter blijven fascineren.
“Tegen dat ’t terug revolutie is zullen ze mij als eerste komen halen.” – Frie
Alfons Van Hool (1929-2013), Mia, Irène Valkeniers
Frie gaat er prat op dat hij met Fons Van Hool uit het dorp van de bus, Koningshooikt op kostschool zat. In 1947 werd Fons uit de klas gehaald om stamvader Bernard (1902-1974), een inventieve koetswerkbouwer voor bussen en commercieel transport te assisteren. Fons hielp het bedrijf van zijn vader te evolueren van een kleine carosseriebouwer naar een volwaardige innovatieve busbouwer met een enorme groei. Het begin van een internationaal succesverhaal.
Godfried sponsort Pieters’ vrachtwagen-en autobus rijbewijs droom. “Gui dan mui rap in Irak met de camion gaan rij’jen as kannonne vliejes.” – Frie Zijn eerste en laatste toer brengt zorgeloze buschauffeur Pieter naar Parijs met Chinezen. “Pieter, you don’t look and don’t behave like a busdriver…” ’s Avonds bedisselen de Chinese toeristen en Pieter om zonder de gids met de bus te genieten van de lichtstad. Bij thuiskomst moet Pieter de contactsleutel definitief inleveren. Mia ment Pieter naar de Van Hool fabriek om daar nieuwbakken bussen aan buitenlandse klanten te showen. Van Hool leidt Pieter rond in zijn productiebedrijf maar besluit dat Pieter beter wordt in de creatieve sector. Frie herhaalt om niet op te geven, dat een briljant student zijn geen garantie is voor een top-carrière. De huidige upper class waren vaak middelmatige studenten.
“Ge had beter gestudeerd als ge naar ’t school moest gaan. Waar komt ge nu nog mee af.” – Mia
Na twee jaar cursus Russisch werkt Pieter voor enkele maanden in de Hermitage van Petersburg. (2015)
Please don’t send me back to the wolves but feed me to the bears. (Petersburg, 2015)
“Onze maatschappij wordt zachter en minder weerbaar. Het gevolg is dat de wolf het schaap zal opeten.” – Theo Vrancken
‘New symbollism’ – Innocent Dreams of a red settee – a few scenes from the life of Minotaur – Anastasia Neliubina – St. Petersburg (1997)
Anastasia resideert Pieter anderhalve maand in Petersburg. Dagelijks focust de artieste languit op haar rode chaise longue zo geconcentreerd op doelstellingen dat die volgens haar zonder een krimp uit te zetten verwezenlijkt worden. De kunstenares maant Pieter aan de nobele kunst van het nietsdoen te omarmen.
“Mon passe-temps favori c’est laisser passer le temps, avoir du temps, prendre son temps, perdre son temps, vivre à contretemps.” – Françoise Sagan
“Ge zèt nen echte vadzige koning.” – Frie
Uitglijder
1978, In navolging van haar vader haalt Ilse kattekwaad uit op de Aarschotse markt door al gierend bij het kraam lingerie en corsetten te passen. Tussen twee nabijgelegen marktkraam heeft groottante Josse haar plaats uitgekozen, kan zij, ongemerkt Ilse van dichtbij opnemen. Pieter ziet haar staan en af en toe kruisen hun blikken elkander. Tante Josse brengt verslag uit en de dochter van de Aarschotse notaris wordt veroordeeld vanaf het vijfde leerjaar tot een streng internaat. Het hele gezin gaat Ilse op zondagavond afzetten aan haar chambrette van de Dames van het Christelijk onderwijs in Antwerpen, toen nog een elite pensionaat. Zijn zusje die een prinsesse kamer gewoon was achterlaten in het akelige gebouw is voor Pieter een traumatiserende ervaring en de jaren die daarop volgen nog veel meer voor Ilse.
“Attention mademoiselle Van Kerckhoven, parce que la porte n’est pas loin!” – Mère Germaine Op het notariaat komt geregeld correspondentie aan van de zusters over het wangedrag van Ilse. Pieter die dagelijks de briefwisseling sorteert, moffelt die brieven weg.
“Een studiegenoot van Ilse, je zusje, vertelde me dat de professor Recht aan de VUB Ilse een vraag stelde: “Mej. Van Kerckhoven … stel dat je later in een mooi groot pand op de Bondgenotenlaan te Leuven je kabinet zal hebben, wat zal je …. (etc)? En Ilse antwoordde prompt: “Wat? 😳ik een groot herenhuis in de Bondgenotenlaan …?? Een frietkot ja!” Waarop de hele zaal studenten begonnen te lachen evenals de professor zodat de les meteen aan z’n einde was ….! De studiegenoot herinnerde Ilse nog heel goed ook omwille van haar dure accessoires!”
XI Pro Rege >>>